Statik Proje Nedir?

Bilindiği gibi; yapı projeleri mimari, inşaat, elektrik, mekanik ve duruma göre peyzaj projelerinden oluşur. Bunların dışında, spesifik bazı başka proje ihtiyaçları olan yapılar istisna, tabii. Bu yazıda, bu projelerden inşaat projeleri için kullanılan “Statik Proje” ismini tartışmak istiyorum.

Statik kelimesi, TDK sözlüğünde belirtildiği şekilde duruk, durağan, gelişme, ilerleme göstermeyen anlamında, Fransızca kökenli bir kelimedir. Wikipedia‘da ise, statik kelimesi, “durağan anlamına gelen, fiziğin statik dengede duran sistemlerle ilgilenen dalıdır.” şeklinde ifade edilmektedir.

İnşaat mühendisleri, herhangi bir yapının taşıyıcı sistemini, statik yani sabit yükler (yapının kendi ağırlığı, kaplama, eşya, sabit makine-ekipman vb.) ile dinamik yani hareketli yükler (insan, deprem, rüzgar, kar, araç, kreyn vb.) ve bunların çeşitli kombinasyonları altında, zemin özelliklerini de hesaba katarak, analiz edip bu yükleri emniyetle taşıyacak taşıyıcı sistem eleman kesitlerini belirlerler. Bu süreç içerisinde, yapı için statik ve dinamik analizler yapılır. Statik kelimesi de yapı için yapılan statik analizler dolayısıyla, inşaat mühendisliği literatürüne girmiş olmalı. Bu yapısal analiz sonucunda ortaya çıkan taşıyıcı sistemin, inşaat için tercih edilen yapı malzemesine göre (betonarme, çelik, hafif çelik, ahşap, taş, yığma tuğla vb.) uygulama projeleri çizilir.

Benim tartışmak istediğim; bütün bu süreç için “Statik Proje” tabirinin kullanılmasının yanlışlığıdır. Çünkü bana göre bu tabir, bütün bu inşaat mühendisliği hizmet sürecini ifade etmemektedir.  Ayrıca tabirin kendisinin de hatalı olduğunu düşünüyorum. Çünkü statik kelimesinin, bir durumun ifadesi olan anlamından yola çıkarsak, “Statik Proje” tabirinin, fiilen kullanıldığı anlamından farklı olarak, aslında “durağan proje!” ya da “ilerleme göstermeyen proje!” gibi anlamlar içermesidir.

Hem  inşaat mühendisleri arasında hem de ilgili kurum ve kuruluşlarda sıkça kullanılan statik proje tabirinin, inşaat mühendisliğinin temel alanlarından olan yapı statiği ve statik analizden kaynaklı, kolay ve kestirme bir tabir olarak, biraz da alışkanlık etkisiyle oluştuğunu düşünüyorum. Ancak yanlış bir kullanım olduğu ve yanlış bir anlam yüklendiği açıktır. İnşaat mühendisliği hizmet süreçleri için Yapı Statiği ve Statik Analizden bahsedilebilir ama bir Statik Projeden bahsetmek mümkün değildir. 

Statik Proje tabiri yerine, yapının inşaat mühendisliği projeleri için kullanılması gereken doğru tabirin, daha doğrusu tabirlerin; taşıyıcı sistem için kullanılan yapı malzemesine göre, “Betonarme Proje”, “Çelik Proje”, “Ahşap Proje”, “Yığma Yapı Projesi” tabirlerini kullanmak daha doğru ve anlamlı olacaktır. Ben, kendi çalışmalarımda ve diyaloglarımda bu şekildeki doğru tabirleri kullanmaya özen gösteriyorum. Bütün inşaat mühendislerine de bunu tavsiye ediyorum.