Hugo Bachmann, Seismic Conseptual Design of Buidlings kitabında, bina projelendirme sürecindeki mimar ve mühendis işbirliği eksikliğiyle ilgili çok güzel bir tespitte bulunmuş. “Seri Dizayn” ve “Paralel Dizayn” olarak tanımladığı iki farklı yaklaşımı anlatmış. Bina projeleri hazırlanırken çoğunlukla yapıldığı gibi; Bachmann’ın Seri Dizayn olarak tanımladığı durumda, mimar, binanın mimari projesini hazırlarken aynı zamanda binanın taşıyıcı sisteminin tasarımını da yapar. En son aşamada mühendis mimar tarafından hazırlanan projedeki taşıyıcı sistemin hesabını yapar.
Bachmann’ın da bahsettiği gibi; bu durum yapının deprem dayanımı açısından önemli hatalara ve ilave maliyetlere sebep olmaktadır. Kendisinin ifadesiyle: “En akıllıca hesap ve detaylı tasarım dahi taşıyıcı sistemin sismik tasarımındaki ve hatta bölme duvarları ve cephe kaplamaları gibi taşıyıcı olmayan elemanların seçimindeki eksik ve hataları telafi edemez.”
Bachmann, mühendisin projelendirme işinin en son safhasında işe dahil edildiği “Seri Dizayn” yaklaşımı yerine, işin en başında dahil olduğu ve mimar ile beraber taşıyıcı sistem ve hatta taşıyıcı olmayan bölme duvarları, zemin kaplamaları ve cephe kaplamaları vb. seçimine karar verdiği, “Paralel Dizayn” olarak adlandırdığı yaklaşımın benimsenmesi gerektiğini belirtmektedir.
Benim, dahil olduğum bir çok projede özellikle yapmaya çalıştığım ve bu yüzden bir çok mimar ve hatta yapı sahibiyle karşı karşıya geldiğim durum tam da böyle bir durumdur. Mimarın sadece hazırladığı planı göz önünde bulundurarak oluşturduğu ve çoğunlukla, mühendislik açısından bir çok hata ve eksiklik barındıran taşıyıcı sistemden dolayı yapı depreme karşı dayanıksız olmaktadır. Bu dayanıksızlığı telafi etmek için de çoğu durumda abartılı ve gereksiz kolon, kiriş kesitleri veya aşırı donatı ortaya çıkmaktadır. Bu da gereksiz, ilave maliyetlere sebep olmaktadır. Bu durumu düzeltmek ve daha doğru bir taşıyıcı sistem için düzeltme talep edildiğinde de çoğunlukla mimar ve yapı sahibinin itirazlarıyla karşılaşılır.
Ben, bir kolonu sadece 15-20 cm kaydırıp, diğerleriyle aynı aksa getirmemek için (ki bu deprem dayanımı açısından önemli bir konudur), tasarladığı cephenin pencereleri etkilenmesin diye perde taşıyıcı koymamak için direnen mimarla, uygun bir kat yüksekliği yerine, bırakın hesapla bulunan kiriş yüksekliğini, minimum yüksekliğin bile altında kiriş yaptıran yapı sahibiyle karşılaştım.
En doğru ve sağlam yapı, ta en baştan, yapının projeleri hazırlanırken mimar, mühendis ve yapı sahibinin beraber çalışması, işbirliği yapması şarttır.
