Kazı işleri yapı inşaatının ilk ve en temel işlerinden biridir. Aynı zamanda uzmanlık, zeminle ilgili yeterli bilgi, uygun makine-ekipman, dikkatli ve özenli bir uygulama gerektirir. Özellikle şehir merkezlerindeki bitişik nizam yapılar ile yüksek yapıların temel ve bodrum kazılarında bu gerekliliklerin yanında bir de kazı güvenliği ve bunun için gerekli olan kazı destek yapıları söz konusu olmaktadır.
Bilinçsizce yapılan kazılarda, göçmeler ve bitişik yapılarda oluşan çökmelerle ilgili haberlere sık sık rastlanmaktadır. Bunlar çoğunlukla can ve mal kaybına yol açmaktadır.
İnşaatın temel kazısında yan binanın istinat duvarı çöktü
Sultangazi’de inşaatın temel kazısı sırasında çatlak oluşan binalar tahliye edildi
Avcılar’da inşaat temeli kazılırken yolda göçük oluştu; bitişikteki bina zarar gördü
Aralık 2022’de resmi gazetede yayınlanan ve Aralık 2023’de yürürlüğe giren Kazı Destek Yapıları Hakkında Yönetmelik, her tür yapının temel ve bodrum kazılarında gerekli olacak kazı destek yapılarının tasarımı, projelendirilmesi ve uygulaması için uyulması gereken kuralları ve asgari gereklilikleri belirlemektedir. Yönetmelik ile, yukarıda birkaç örneğine yer verdiğimiz, ülkemizde sıklıkla yaşanan kazı ve iksa göçmelerinin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Alanında bir ilk olan yönetmelikte, kazı destek sistemleri olarak; ankrajlı sistemler, zemin çivili sistemler, içten destekli sistemler ve konsol sistemlere öncelik verilmiştir.
Yönetmelik; kazı çukurlarının stabilitesinin sağlanması için yapılacak destek yapıları ile ilgili genel esasların belirlenmesi, bu kapsamdaki projelendirme, geoteknik analizlerde uyulacak genel şartlar ile yaygın olarak uygulanmakta olan destek yapısı tipleri ile ilgili genel bilgileri, uygulama esaslarını, kazı destek yapılarının aletsel ölçümlerle ve gözlemsel olarak izlenmesini ve perfomansının değerlendirilmesi kriterleri ile kazı destek yapılarının projelendirme, uygulama ve kontrol aşamalarında görev alacak geoteknik sorumlular ve kontrol teşkilatı ile ilgili uygulama sırasında herhangi bir problemle karşılaşılması halinde izlenecek yol ve alınacak tedbirlerle ilgili hususları kapsamaktadır.
Yönetmeliğin yayınlanmasından sonra, yönetmeliğe uygun kazı destek yapılarının tasarımı ve yönetmelik kurallarının uygulamasına rehber olması için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Yapı işleri Genel Müdürlüğü tarafından Kazı Destek Yapıları Yönetmeliği Tasarım El Kitabı hazırlandı. El kitabında farklı tip kazı destek yapılarına ait tasarım örnekleri için yönetmeliğe uygun olarak projelendirme, detaylandırma ve imalat aşamalarına ait ayrıntılara yer verilmiştir.