Türkiye Mühendislik Haberleri dergisinin 504’üncü sayısında, Türkiye’de inşaat mühendislerinin demografik, gelir, geçim, iş ve istihdam durumları, çalışma koşulları, gelecek kaygıları ve talepleriyle ilgili çarpıcı bilgiler içeren, Nisan 2021 tarihli güzel ve kapsamlı bir araştırma raporu yayınlandı. 4100 inşaat mühendisiyle yapılan anket sonucu ortaya çıkan verilerden öne çıkanlara burada değinip, raporun tamamını incelemek isteyenler için linki yazının altına koyuyorum.
Raporda belirtildiğine göre, İnşaat Mühendisleri Odası’na kayıtlı 135000 inşaat mühendisi bulunuyor. Bunların %88,3’ü erkek, %11,7’si ise kadınlardan oluşuyor. Buradan, meslekte hala erkeklerin baskın olduğu ortaya çıkıyor. Bununla beraber %41,2 oranında 35 yaş altı genç mühendislerden oluşması, mesleğin genç bir profile sahip olduğu söylenebilir. Diğer bir çapıcı tespit ise; inşaat mühendislerinin yarıya yakınının (%39,7) mesleki deneyiminin 5 yıldan az olmasıdır. Raporda, ülkedeki inşaat mühendisliği gerçeğini ortaya koyarken, bu genç mühendis profilinin hep göz önünde bulundurulması gerektiğinin altı çiziliyor.
İnşaat Mühendislerinin ikamet ettikleri şehir ve bölgelere bakıldığında, yarıya yakın bir oranda İstanbul (%22,3), Ankara (%19,8) ve İzmir’de (%7,2) çalıştıkları görülmektedir. Ayrıca Karadeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesindeki mühendislerin büyük bir bölümünün bölgelerini terk ettikleri ortaya çıkmaktadır.
Gelir konusunda ise, Türkiye’nin ekonomik şartları ve sektörün ücret politikalarına paralel ancak mühendislik mesleğine hiç de yakışmayan çarpıcı sonuçlar ortaya çıkmış. Rapora göre, mühendislerin neredeyse yarısı (%47,8) asgari mühendislik ücretinin (4.200 TL) altında, yaklaşık üçte biri (%27,5) de asgari ücretin (2.825 TL) altında çalışmaktadır.
Ülke ve sektör koşullarının inşaat mühendislerine dayattığı acı bir gerçek, raporda şöyle ifade edilmektedir. “Mühendislerin önemli bir bölümünün aylık düzenli iş gelirinin asgari ücretin altında olması, yeni mezunların ağırlıkla yapı denetim işlerinde çalışmalarıyla, sektörde yaygın olarak gözlemlenen ve “imzacılık” adı verilen, mesleğin gereklerini yerine getirmeden gerçekleştirilen çalışmalarla ve part-time çalışma uygulamasıyla ilişkilendirilmektedir.”
Diğer önemli bir tespit ise; her on mühendisten yaklaşık altısının (%64,4), kendisinin ve ailesinin geçimini sağlayacak kadar para kazanamadığıdır.
Rapora göre, inşaat mühendislerinin çoğunluğu (%41,8) yapım hizmetlerinde, yani inşaat şantiyelerinde çalışmaktadır. %29,6’sı kontrollük işlerinde, %26,2’si yapı denetim işlerinde, %25,7’si projelendirme hizmetlerinde, %22,4’ü de keşif, ihale ve teklif hazırlama işlerinde çalışmaktadır. Bunun yanında, inşaat mühendislerinin %81,2’sinin özel sektörde, %18,8’inin de kamu sektöründe çalışmakta olduğu belirtilmiş.
Araştırmaya göre, inşaat mühendislerinin %28,2’si yani, yaklaşık üçte biri işsiz iken, bu oran 35 yaş altındaki mühendislerde %48,3’tür. Çalışanların %16’sı da emekli olduğu, %74,6’sının ücretli olarak çalıştığı belirlenmiş.
İnşaat mühendisleri arasında, işsizliği nedeni olarak, %88 oranında, mühendislik mesleğine olan ihtiyacın azalması, %81,5 oranında da mühendislik fakülteleri sayısının artması düşüncesi ön plana çıkmış.
Özel sektörde çalışan inşaat mühendislerinin %36,3’ü, haftada 50 saatin üzerinde, yani, nerdeyse haftanın 7 günü çalışmaktadır. Bu şekilde çalışan her dört inşaat mühendisinde üçünün işyerinde fazla mesai yapmasına karşılık, fazla mesai ücreti alabilenlerin oranı ise oldukça düşük olduğu belirtilmektedir.
Araştırma sonuçlarına göre inşaat mühendislerinin yaklaşık %80’i işiyle ilgili gelecek kaygısı taşımaktadır. Bu kaygıların en önemli sebebi olarak %32,5 ile yeterli ücret alamama, %32,1 ile işten çıkartılma, %14,5 ile düzenli ücret alamama gibi sorunlar sıralanmaktadır.
Araştırmaya katılan inşaat mühendislerinin %70,6’sı, çalışma yaşamlarının bir bölümünde işsiz kalmıştır. İşsiz kalma gerekçesi olarak, mezun olduktan sonra iş bulamama (%32) ön plana çıkmaktadır. Öte yandan, işsiz mühendislerinin iş aramama nedenlerinden öne çıkan ilk seçenek ise iş bulma umudunun kalmamasıdır.
Araştırmada, her üç inşaat mühendisinin neredeyse ikisinin (%65,4) yurt dışında çalışmak istediği ortaya çıkmış. Bu oranın, genç mühendisler arasında %80’leri aştığı belirtilmiş.
Bana göre raporun en çarpıcı sonucu ise; mevcut koşullar altında, inşaat mühendislerinin yalnızca %45,5’inin, tekrar seçme şansları olması durumunda yine bu mesleği tercih edeceğini belirtmesidir. Yani, inşaat mühendislerinin yarısından fazlası bu mesleği seçmiş olmaktan dolayı pişman olmuş durumdadır.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
[…] TMMOB-Türkiye’de İnşaat Mühendisleri Gerçeği Raporu […]