Denetimsiz ve mühendislik hizmeti almadan yapılan bina inşaatlarında çok sık yapılan tehlikeli hatalardan biri de kısa kolon oluşumuna sebep veren uygulamalardır. Çoğunlukla bilgisizlikten kaynaklanan bu uygulamalar, herhangi bir depremde binanın ağır hasar almasına hatta yıkılmasına sebep olabilmektedir. Nitekim son yaşanan, 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra yapılan araştırmalarda, bir çok binanın ağır hasar görmesinin veya yıkılmasının önemli sebeplerinden birinin kısa kolonlar olduğu tespit edilmiş.
Bodrum katlarda, kolonlar arasında yapılan bant pencere ve havalandırma boşlukları, endüstriyel binalarda, tavan hizasında, kolonlar arasında bırakılan aydınlıklar, kat kirişlerindeki süreksizlikler, eğimli arazideki temellerin farklı kotlarda uygulanması, kolon yüksekliği boyunca devam etmeyen dolgu ve kolonlar arasındaki perde betonlar gibi uygulamalar kolonun serbest yüksekliğini kısaltarak kısa oluşumuna neden olurlar.
Deprem sırasında, binaya gelen toplam kesme kuvveti, binanın kolon ve perdeleri tarafından, rijitlikleri oranında paylaşılır. Kolon veya perde ne kadar rijit olursa (yani, ne kadar az esnek olursa) üzerine aldığı kesme kuvveti de o kadar fazla olur. Kolonların rijitliği serbest boyuyla ters orantılıdır. Kolonun boyu ne kadar kısa olursa rijitliği ve üzerine aldığı kesme kuvveti o oranda fazla olur. Bu yüzden, binanın kolonlarının bir kısmının diğerlerinden daha kısa olması durumunda, deprem sırasında bu kolonlara, taşıyabileceklerinden daha fazla kesme kuvveti gelir. Bu da kolonların kesilip aniden göçmesine neden olur. Kısa kolonların göçmesi sonrası bina taşıyıcı sisteminin dengesi bozulur ve bina toptan göçmeye başlar.
Depreme dayanıklı bina yapımı, taşıyıcı sistem tasarımından inşaata, kullanılan malzeme kalitesine, denetime ve işçilik kalitesine, her aşamada dikkatli, özenli ve bilinçli bir çalışmayla mümkün olabilir. Profesyonel mühendislik bilgisi ve birikimi ile tecrübe gerektiren hassas ve önemli bir iştir. Bu konuda herhangi bir bilgi ve tecrübesi olmayan bina sahiplerine, hele hele çok bilmiş ustaların ellerine bırakılamaz.
Bina inşaatlarında yapılan diğer bazı önemli hatalara buradan bakabilirsiniz.