12 Mayıs 2023 tarihinde, resmi gazetede yayınlanan yönetmelik ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde önemli değişiklikler yapıldı. Bunlardan birincisi, binaların zemin katının işyeri olarak kullanılmasına getirilen kısıtlamalardır.
Bilindiği üzere; ülkemizde, neredeyse her binanın zemin katı işyeri olarak kullanılmaktadır. Bu yüzden zemin katlar normalden yüksek yapılarak yumuşak kat, asma katlar yapılarak taşıyıcı sitemde süreksizlikler oluşturulmakta veya kısa kolon oluşturacak uygulamalar yapılmaktadır. Bu yapılanların tümü, depremde binanın ağır hasar almasına hatta yıkılmasına neden olmaktadır. Yaşanan her deprem sonrası bu tehlikeli uygulamaların yapı üzerindeki yıkıcı etkisi açıkça ortaya çıkmasına rağmen aynı hatalar yapılmaya devam edilmektedir. Bu hataların önüne geçmek için konut yapılarının zemin katının işyeri (ya da başak bir amaçla) kullanılabilmesi için bu değişiklik ile ilk defa, önemli kısıtlamalar getirildi. Buna göre; içerisinde konut olan binaların zemin katının işyeri ya da başka bir amaçla kullanılabilmesi için taşıyıcı sistemin, TBDY Tablo 4.1’de yer alan A12, A13, A14 veya A15 tipi olması, asma kat ve kapalı çıkma olmaması, kısa kolon oluşturulmaması ve kat yüksekliğinin 4,50 m’den az olması gerekiyor.
İkincisi; 5 kat ve üzeri binalarda kapalı çıkma yapmanın yasaklanmasıdır. Bu durumun, emsal haklarının kullanımında sorun olması durumunda, yapı yaklaşma mesafelerinde 1 m’lik toleranslar tanınmış durumda. Ancak bu toleransları kullanmak için ayrıca bazı koşullar getirilmiş.
Üçüncüsü; temel ve bodrum kazı çukurları için yapılan destek yapılarının, 18.12.2022 tarihinde, resmi gazetede yayınlanan, Kazı destek Yapıları Hakkında Yönetmelik‘e uygun olarak yapılacağının belirtilmesidir.
Dördüncüsü ve bence en önemlisi; mimari ve statik proje (inşaat projeleri için bu tanımlamanın eksik ve yanlış olduğunu düşünsem de yönetmelikte böyle kullanıldığı için ben de aynı şekilde yazıyorum) müellifliği için artık belirli deneyime sahip olmak gerektiği şartının getirilmesidir. Buna göre;
- Nüfusu 50 binden fazla olan şehirlerde yapılacak, umumun kullanımına mahsus yapıların mimari projesini yapabilmek için en az 5 yıllık mesleki tecrübeye sahip, daha önce en az 10 bin m2 ve en az 4 farklı yapı projesinde çalışmış mimar,
- Zemin + 5 ila 7 kat arasındaki binaların statik projesini yapabilmek için en az 3 yıllık mesleki tecrübeye sahip, daha önce en az 10 bin m2 ve en az 4 farklı yapı projesinde çalışmış inşaat mühendisi,
- Zemin + 8 ila 15 kat arasındaki binaların statik projesini yapabilmek için en az 5 yıllık mesleki tecrübeye sahip, daha önce en az 15 bin m2 ve en az 6 farklı yapı projesinde çalışmış inşaat mühendisi,
- Zemin + 15 kat üzeri binaların statik projesini yapabilmek için en az 7 yıllık mesleki tecrübeye sahip, daha önce en az 20 bin m2 ve en az 8 farklı yapı projesinde çalışmış, yapı veya deprem mühendisliği alanında yüksek lisans yapmış inşaat mühendisi olmak gerekiyor.
Aynı şekilde, bazı konut ve binaların mekanik tesisat proje müellifliği için de artık belirli bir deneyime sahip olmak gerekiyor.
Yapılan değişiklikler 01.07.2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek. Yönetmelik ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde yapılan bütün değişiklikler için buraya bakabilirsiniz. İnşaat Mühendisleri Odası’nın, yönetmelikte, statik proje müellifliği için getirilen kurallarla ilgili duyurusu da burada.